Μου το έστειλαν φίλοι και το αναδημοσιεύω. Δεν εχει άμεση σχεση με το δασος και τις πυρκαγιες, αλλα μαλλον ταιριαζει με την πολιτικη αφανισμου του φυσικου και πολιτιστικου αποθεματος της χώρας απο την κυβερνηση για εξυπηρετηση αλλων συμφεροντων.
Ταιριαζει επισης με την ιδεα της περιφρονησης διαδικασιων και θεσμων απο την κυβερνηση, που βλέπουμε συχνα-πυκνα, ξεκινωντας απο την προκυρηξη εκλογων με πραξικοπηματικο τροπο, αποφαση-κλειδι για την καταστροφη της Πελοπονησου.
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ
Αγαπητοί φίλοι,
Σε όλους εσάς που ενδιαφερθήκατε και ενεργήσατε έμπρακτα για τη σωτηρία των διατηρητέων της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, με πολύ μεγάλη απογοήτευση ανακοινώνουμε ότι:
Στις 30 Αυγούστου 2007, δεκαπέντε μέρες πριν τις εκλογές, με κλειστή τη Βουλή, με τις φωτιές σε πλήρη εξέλιξη, με πληγωμένη την Αρχαία Ολυμπία, ο Υπουργός Πολιτισμού υπέγραψε την «έγκριση της ολικής και διηνεκούς άρσης προστασίας του χαρακτηρισμένου ως μνημείου ακινήτου της Δ. Αρεοπαγίτου 17, ώστε τούτο μετά προηγούμενη αναγκαστική απαλλοτρίωση να κατεδαφιστεί ».
Ο Υπ. Πολιτισμού & υποψήφιος βουλευτής Α΄ Αθηνών Γ. ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗΣ αγνόησε:
Τις χιλιάδες εκκλήσεις που έστειλαν οι Αθηναίοι, οι ξένοι επισκέπτες, οι επιστήμονες, οι νομικοί, οι καθηγητές, οι τ. υπουργοί, οι επιστημονικοί σύλλογοι και οι φορείς προστασίας του πολιτισμού και του περιβάλλοντος
Τους αρχιτέκτονες που τόνισαν τη μοναδική αξία του κτηρίου και του μετώπου της Διονυσίου Αρεοπαγίτου για την πόλη
Τα αθρόα δημοσιεύματα κατά της κατεδάφισης, την κατακραυγή του διεθνούς τύπου και τις καθημερινές δηλώσεις διαμαρτυρίας και οργής στο διαδίκτυο
Νόμους, διεθνείς συμβάσεις και προγενέστερες αποφάσεις των οργάνων της πολιτείας – πράγμα που κατέδειξαν έγκριτοι νομικοί και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων και στο οποίο δεν υπήρξε αντίλογος
Τη σιωπή των συναδέλφων του που δεν φαίνεται να συμφωνούν με την απόφαση του και που χωρίς τη συναίνεσή τους δεν μπορεί να υπάρξει αποχαρακτηρισμός, απαλλοτρίωση και κατεδάφιση
Φεύγοντας επιδιώκει να αφήσει τον τόπο με ένα έργο τέχνης λιγότερο, όπως αφήνει την Ολυμπία με «... μερικά καμμένα δέντρα».
Μόναδικό επιχείρημα υπέρ της κατεδάφισης υπήρξε ότι τα κτίρια θα «διαταράσσουν» τη θέα των επσκεπτών του μουσείου. Οι ιδιοκτήτες έχουν προτείνει λύσεις όπως η ανάπλαση των πίσω όψεων, η εικαστική παρεμβάση από σημαντικούς καλλιτέχνες, η φύτευση με υψηλά δένδρα . Μάλιστα ο Υπουργός αποδέχτηκε προφορικά τη δενδροφύτευση σε πρώτο στάδιο, αλλά αντί να προωθήσει αυτή τη λύση, υπέγραψε βιαστικά την απόφαση του αποχαρακτηρισμού.
Το κτήριο Κουρεμένου στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου 17 παραμένει διατηρητέο. Είμαστε βέβαιοι ότι με τη συμπαράσταση όλων και την κρίση της Δικαιοσύνης θα κοσμεί για πολλά χρόνια ακόμα την πόλη μας.
Το θέμα θα πάει στον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ και στη συνέχεια θα πρέπει να υπογραφεί από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και τον Δημάρχο Αθηναίων, (ο οποίος μέχρι σήμερα επιμελώς σιωπά ). Σας παρακαλούμε θερμά, μόλις ανακοινωθεί η νέα κυβέρνηση, να στείλετε τη διαμαρτυρία σας στον Πρωθυπουργό, στους παραπάνω Υπουργούς και σε όσα μέλη του κοινοβουλίου κρίνετε σκόπιμο. Οι ηλεκτρονικές τους διευθύνσεις θα δημοσιευθούν στο www.parliament.gr (σύνθεση , μέλη, ατομικά στοιχεία).
Σας ευχαριστούμε ειλικρινά και βασιζόμαστε στη συμπαράστασή σας
Οι κάτοικοι της Δ. Αρεοπαγίτου 17
Μαρίνα Κουρεμένου – Φλέγγα olvia@hol.gr, Αρίστος Δοξιάδης adoxiadis@notos.biz
Aχιλλέας Φρειδερίκος af@tecknika.gr Νίκος Ρουσέας nrouse@tee.gr
Mανώλης Αναστασάκης anastasakis@tee.gr Μ. Κουμαντάνος m.koumantanos@aktena.com
(Περισσότερα στο: http://areopagitou17.blogspot.com)
Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου 2007
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ:
Από τον Γιάννη Α. Μυλόπουλο
καθηγητή στον Τομέα Υδραυλικής & Τεχνικής Περιβάλλοντος, της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ
www.mylopoulos.gr
Τα δάση κάηκαν ως εάν ήταν έτοιμα να καούν
Το φετινό καλοκαίρι θα μείνει στην ιστορία ως ένα από τα χειρότερα για τη χώρα. Η Ελλάδα βρέθηκε εντελώς ανέτοιμη μπροστά σ’ έναν προαναγγελθέντα φυσικό κίνδυνο. Αν οι κλιματικές συνθήκες, με τον θερμό και άνυδρο χειμώνα και τις ασυνήθιστα παρατεταμένες, πλην όμως αναμενόμενες περιόδους καύσωνα το καλοκαίρι, δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για τις δασικές πυρκαγιές, η αδικαιολόγητη απουσία οποιασδήποτε προετοιμασίας και η πλήρης αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί, ήταν που έδωσαν την αφορμή για τη μεγάλη οικολογική καταστροφή.
Τα ξερά κλαδιά, τα λογής εύφλεκτα αντικείμενα και τα σκουπίδια που ήταν σκορπισμένα παντού στα δάση λειτούργησαν ως εύκολο προσάναμμα. Η έλλειψη αντιπυρικών ζωνών και η μη έγκαιρη διάνοιξη δασικών δρόμων για εύκολη πρόσβαση από την άλλη, διευκόλυναν τη γρήγορη μετάδοση της φωτιάς και δυσχέραναν την άμεση κατάσβεσή της.
Η απουσία σχεδιασμού και η έλλειψη προληπτικής αντιπυρικής πολιτικής δεν συνέβησαν όμως τυχαία. Ήταν συνέπεια της αυτοκαταστροφικής πολιτικής της απογραφής, η οποία οδήγησε στην ελαχιστοποίηση των δημοσίων επενδύσεων και την κατάρρευση των κοινωνικών δαπανών. Η κυβέρνηση, με το χαρακτηρισμό των επενδύσεων για την προστασία των δημόσιων αγαθών ως ελλειμμάτων, λειτούργησε ως ηθικός αυτουργός για την παράδοση στις φλόγες του φυσικού πλούτου της χώρας.
Την τραγωδία ήρθαν να ολοκληρώσουν οι πλήρεις… κενών τόσο σε προσωπικό, όσο και σε μέσα κρατικές υπηρεσίες. Που, παραδομένες στον κομματισμό και την αναξιοκρατία, στάθηκαν ανήμπορες να ανταποκριθούν στην αποστολή τους.
Δεν είναι έγκλημα να μη διαθέτουμε ικανό αριθμό πυροσβεστικών αεροσκαφών. Είναι όμως εγκληματική αμέλεια, οι ανάγκες να καλύπτονται εκ των υστέρων, στο μέσον του καλοκαιριού. Και μάλιστα ενός καλοκαιριού που όλοι ανέμεναν ότι θα ήταν… καυτό.
Με τέτοιες συνθήκες, είναι φανερό ότι μικρή αξία έχει αν οι φωτιές ήταν αποτέλεσμα εμπρησμών ή αυταναφλέξεων. Εκείνο που προέχει είναι ότι τα δάση κάηκαν αβοήθητα, ως εάν ήταν έτοιμα για να καούν…
Οι συνέπειες της οικολογικής καταστροφής
Η έκταση της οικολογικής καταστροφής πήρε διαστάσεις που δεν έχουν προηγούμενο. Χάθηκε ένα σημαντικό, όσο και αναντικατάστατο κομμάτι της φυσικής μας κληρονομιάς. Διαταράχτηκε η οικολογική ισορροπία και δέχτηκε ένα ισχυρό πλήγμα η βιοποικιλλότητα. Για την αποκατάσταση της μεγάλης απώλειας, ακόμη κι αν οι περί αναδάσωσης υποσχέσεις τηρηθούν στο ακέραιο, θα χρειαστούν πολλές δεκαετίες. Αν και στη χώρα μας, η εμπειρία διδάσκει πως ό,τι χάνεται σε δημόσια γη, δύσκολα αποκαθίσταται…
Εν τω μεταξύ, πέραν της οικολογικής καταστροφής, υπάρχουν μια σειρά από σημαντικές «παράπλευρες απώλειες. Η διάβρωση κι η επαπειλούμενη ερημοποίηση των εδαφών θα επιδεινωθούν στις περιοχές των πυρκαγιών, ενώ οι πλημμυρικές απορροές θα απειλήσουν σοβαρά τις κατάντη των καμένων κατοικημένες περιοχές. Ο κίνδυνος της λειψυδρίας θα αυξηθεί σοβαρά, καθώς θα μειωθεί η δυνατότητα του εδάφους να συγκρατεί το νερό των βροχών. Θα υπάρξουν ακόμη σοβαρές συνέπειες για το μικροκλίμα στις περιοχές των καμένων, αφού ο εξισορροπητικός για τις θερμοκρασίες ρόλος του δάσους θα εκλείψει.
Τέλος, οι εκτεταμένες καταστροφές του φετινού καλοκαιριού θα συμβάλουν στην ενίσχυση του φαινομένου του θερμοκηπίου, επιδεινώνοντας τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί σημαντικά, λόγω της εκπομπής μεγάλων ποσοτήτων αερίων της καύσης κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών, ενώ ταυτόχρονα έχει μειωθεί και η δυνατότητα κατακράτησης των θερμοκηπικών αερίων, λόγω της μείωσης της έκτασης των δασών και συνεπώς και του περιορισμού του ρόλου τους ως φυσικών πνευμόνων της χώρας.
Η προαναγγελθείσα κλιματική αλλαγή
Όμως ο εφιάλτης του φετινού καλοκαιριού δεν ήρθε ούτε ξαφνικά, ούτε και απροειδοποίητα. Οι ειδικοί έχουν σημάνει τα τελευταία χρόνια συναγερμό για τις επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της γης που το κλίμα αλλάζει με ευθύνη του ανθρώπου. Τα σενάρια για το κοινό μας μέλλον είναι εφιαλτικά.
Για τη δική μας ειδικά περιοχή της Μεσογείου, οι προειδοποιήσεις για την αύξηση της θερμοκρασίας και τις συχνότερες στο εξής εναλλαγές ακραίων φαινομένων, είναι σαφείς και κατηγορηματικές. Οι φετινοί καύσωνες και οι ευνοϊκές συνθήκες για την πρόκληση πυρκαγιών στα δάση έχουν προαναγγελθεί προ πολλού. Όπως άλλωστε έχει προ πολλού προαναγγελθεί και η συχνότερη εναλλαγή περιόδων ξηρασίας και πλημμυρών. Και γι’ αυτό και είναι εντελώς αδικαιολόγητη τόσο η έλλειψη προετοιμασίας, όσο και ο χαμηλός βαθμός ετοιμότητας της κρατικής μηχανής.
Σύμφωνα με τις ίδιες επισημάνσεις, το νερό θα αποτελέσει στο μέλλον τον πλέον κρίσιμο και καθοριστικό παράγοντα όχι μόνο για την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και για την ποιότητα της ζωής και για την κοινωνική συνοχή. Γι’ αυτό και δημιουργεί απορία η αδιαφορία και η αδικαιολόγητη απραξία της πολιτείας και στο ζήτημα του σχεδιασμού πολιτικής για τη διαχείριση του νερού.
Η Ελλάδα φτωχαίνει
Η κατάσταση που διαμορφώνεται με την αλλαγή του κλίματος για μια χώρα σαν τη δική μας, η οποία είναι αλήθεια ότι δεν περίμενε την υπερθέρμανση για να υποβαθμιστεί περιβαλλοντικά, αναμένεται να προσλάβει εφιαλτικές διαστάσεις.
Όπου κι αν κοιτάξεις σήμερα, η Ελλάδα είναι πληγωμένη. Τα ισοζύγια του νερού έχουν προ πολλού διαταραχθεί στις υδρολογικές λεκάνες και τα επιφανειακά και υπόγεια νερά είτε έχουν εξαντληθεί, είτε έχουν ρυπανθεί. Η ύπαιθρος διαρκώς υποβαθμίζεται, ενώ τα σπάνια ελληνικά οικοσυστήματα έχουν αφεθεί στην εγκατάλειψη κι έχουν μετατραπεί σε σκουπιδότοπους. Τα εδάφη τείνουν να ερημοποιηθούν, οι περισσότεροι υγρότοποι έχουν εξαφανιστεί και όσα από τα δάση έχουν γλυτώσει μέχρι τώρα, αναμένεται να οικοπεδοποιηθούν με την προτεινόμενη από την κυβέρνηση αναθεώρηση του άρθρου 24 του συντάγματος. Οι άλλοτε καθαρές θάλασσες δέχονται επί χρόνια τα απόβλητα της κάθε είδους οικονομικής δραστηριότητας, ενώ τα νησιά κι οι παραλίες βουλιάζουν από την οικοδόμηση και από τις επιπτώσεις μιας τουριστικής ανάπτυξης που δεν την αντέχουν.
Κληρονομήσαμε μια όμορφη και πλούσια Ελλάδα και κινδυνεύουμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας μια… έρημο Σαχάρα!
Κλιματική και πολιτική αλλαγή
Έχουμε εισέλθει σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη φάση της ιστορίας. Αν συνεχίσουμε να ζούμε και να αναπτυσσόμαστε οικονομικά με τον ίδιο τρόπο όπως μέχρι σήμερα, σε λίγα χρόνια τίποτε δεν θα είναι όπως το ξέραμε. Οι αιτίες της υπερθέρμανσης είναι απόλυτα ανθρωπογενείς. Όπως ανθρωπογενείς είναι και οι αιτίες της περιβαλλοντικής υποβάθμισης που παρατηρείται και ανεξάρτητα από την απορρύθμιση του κλίματος.
Η αποκατάσταση της βλάβης που έχει προκληθεί στον πλανήτη, αποτελεί αποκλειστικά δική μας ευθύνη. Η κλιματική αλλαγή απαιτεί επειγόντως μια μείζονα πολιτική αλλαγή.
Χρειαζόμαστε το σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας νέας, «πράσινης» πολιτικής. Που θα στηρίζεται στη βασική παραδοχή ότι η φύση είναι δημόσιο αγαθό. Που σημαίνει ότι η διαφύλαξη, η προστασία και η ανάδειξη των περιβαλλοντικών συστημάτων πρέπει στο εξής να αποτελέσει υψηλή πολιτική προτεραιότητα και να συνδεθεί απόλυτα τόσο με το όραμα της ευημερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, όσο και με το στόχο της εξυπηρέτησης του δημόσιου συμφέροντος.
Η ίδρυση υπουργείου περιβάλλοντος θα συμβάλει στην αναβάθμιση του περιβαλλοντικού ζητήματος και στην ανάδειξή του σε πρόβλημα υψηλής πολιτικής προτεραιότητας. Η διασφάλιση οριζόντιας διάχυσης της περιβαλλοντικής πολιτικής σε όλους τους επιμέρους τομείς της ανάπτυξης, θα βοηθήσει στην ολοκληρωμένη θεώρηση ενός πολύπλευρου, όσο και πολυπαραμετρικού προβλήματος. Επιπλέον, θα διευκολύνει την εναρμόνισή μας με τη διεθνή προσπάθεια για την αντιστροφή της κλιματικής αλλαγής, στην κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων της εξοικονόμησης της ενέργειας και της στροφής από τις συμβατικές, προς τις ανανεώσιμες μορφές της.
Ο επαναπροσανατολισμός της περιβαλλοντικής πολιτικής στην κατεύθυνση της αειφορίας, θα συμβάλει ώστε η υπόθεση της περιβαλλοντικής προστασίας να πάψει να καταγράφεται ως έλλειμμα στους προϋπολογισμούς και να αντιμετωπίζεται ως βάρος για την ανάπτυξη. Που σημαίνει ότι οι οικονομικές δραστηριότητες πρέπει στο εξής να συνδεθούν πιο άμεσα με τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, με τον φυσικό δηλαδή πλούτο της χώρας.
Αυτό άλλωστε επιβάλλει και η νέα εποχή της παγκοσμιοποίησης, προκειμένου να ανακτηθεί η χαμένη ανταγωνιστικότητα των τοπικών οικονομιών.
Νέες οικονομικές δραστηριότητες, συμβατές με τη φέρουσα ικανότητα των φυσικών συστημάτων θα πρέπει να ενθαρρυνθούν και νέα προϊόντα, συμβατά με τις κλιματικές και λοιπές φυσικές συνθήκες θα πρέπει να αναδειχθούν στην κατεύθυνση αυτή. Μόνον η άμεση σύνδεση της φύσης με την οικονομική ανάπτυξη θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για τις μεγάλες οικολογικές καταστροφές. Και μόνον έτσι οι επενδύσεις στην πρόληψη των φυσικών κινδύνων θα αποβαίνουν αποδοτικότερες οικονομικά, από την εκ των υστέρων αποκατάσταση των ζημιών.
Και τέλος, μόνον έτσι θα δοθούν ίσες ευκαιρίες σε όλους για την αξιοποίηση του περιβάλλοντος και θα αποφευχθεί η οικειοποίηση και η καταστροφή του από μεμονωμένες ομάδες συμφερόντων.
Όσο για την κορυφαίας σημασίας υπόθεση του νερού και την αντιμετώπιση του μεγάλου κινδύνου της επαπειλούμενης λειψυδρίας, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας υδατικής πολιτικής με χαρακτηριστικά βιωσιμότητας, συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον επειγουσών προτεραιοτήτων. Η εκπόνηση ολοκληρωμένων σχεδίων για τη διαχείριση των υδατικών πόρων σε επίπεδο υδρολογικών λεκανών και λεκανών απορροής ποταμών και η κατάργηση της αποσπασματικής και τομεακής θεώρησης του νερού, σύμφωνα δηλαδή με τη διοικητική διαίρεση και τη χρήση αντίστοιχα, θα καταστήσει αποτελεσματικές τις επιχειρησιακές πρακτικές διαχείρισης των υδατικών αποθεμάτων.
Ακόμη, η αντικατάσταση της περιβαλλοντικά αδιέξοδης πολιτικής της διαχείρισης της φυσικής προσφοράς του νερού, από τη συμβατή με την αειφορία αντίληψη της διαχείρισης της ζήτησης, θα αυξήσει την αποδοτικότητα των μέτρων της υδατικής πολιτικής. Στο εξής δηλαδή, δεν θα προσαρμόζονται τα υδατικά αποθέματα στις εκάστοτε αναπτυξιακές ανάγκες, μια πρακτική που είναι υπεύθυνη για την εξάντληση και την υποβάθμιση ενός σημαντικού μέρους των υδατικών συστημάτων της χώρας. Αλλά αντίθετα, θα είναι οι ανάγκες της ανάπτυξης που θα πρέπει να προσαρμόζονται στα δεδομένα της φύσης. Που σημαίνει έμφαση στις μεθόδους εξοικονόμησης του νερού και στροφή στις τεχνικές ελέγχου της κατανάλωσής του, εντός των ορίων των διαθέσιμων υδατικών αποθεμάτων.
Η περίοδος της αθωότητας για το περιβάλλον έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η κλιματική αλλαγή δεν αφήνει άλλα περιθώρια για «βολικά ψέματα». Ό,τι σκοτώναμε μέχρι τώρα, έχοντας το άλλοθι της άγνοιας των επιπτώσεων, πρέπει να έρθει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος από εδώ και στο εξής.
Η ανθρώπινη ευφυία, καλείται να αποδείξει την υπεροχή της σ’ αυτή τη μεγάλη πρόκληση. Αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου να κερδηθεί ο αγώνας της επιβίωσης σ’ έναν πλανήτη, που αντιδρά στις αφόρητες πιέσεις που έχει δεχτεί.
Στο μέλλον, κερδισμένοι θα είναι όσοι αντιληφθούν αυτή τη νέα, όσο και «άβολη» πραγματικότητα.
καθηγητή στον Τομέα Υδραυλικής & Τεχνικής Περιβάλλοντος, της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ
www.mylopoulos.gr
Τα δάση κάηκαν ως εάν ήταν έτοιμα να καούν
Το φετινό καλοκαίρι θα μείνει στην ιστορία ως ένα από τα χειρότερα για τη χώρα. Η Ελλάδα βρέθηκε εντελώς ανέτοιμη μπροστά σ’ έναν προαναγγελθέντα φυσικό κίνδυνο. Αν οι κλιματικές συνθήκες, με τον θερμό και άνυδρο χειμώνα και τις ασυνήθιστα παρατεταμένες, πλην όμως αναμενόμενες περιόδους καύσωνα το καλοκαίρι, δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για τις δασικές πυρκαγιές, η αδικαιολόγητη απουσία οποιασδήποτε προετοιμασίας και η πλήρης αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί, ήταν που έδωσαν την αφορμή για τη μεγάλη οικολογική καταστροφή.
Τα ξερά κλαδιά, τα λογής εύφλεκτα αντικείμενα και τα σκουπίδια που ήταν σκορπισμένα παντού στα δάση λειτούργησαν ως εύκολο προσάναμμα. Η έλλειψη αντιπυρικών ζωνών και η μη έγκαιρη διάνοιξη δασικών δρόμων για εύκολη πρόσβαση από την άλλη, διευκόλυναν τη γρήγορη μετάδοση της φωτιάς και δυσχέραναν την άμεση κατάσβεσή της.
Η απουσία σχεδιασμού και η έλλειψη προληπτικής αντιπυρικής πολιτικής δεν συνέβησαν όμως τυχαία. Ήταν συνέπεια της αυτοκαταστροφικής πολιτικής της απογραφής, η οποία οδήγησε στην ελαχιστοποίηση των δημοσίων επενδύσεων και την κατάρρευση των κοινωνικών δαπανών. Η κυβέρνηση, με το χαρακτηρισμό των επενδύσεων για την προστασία των δημόσιων αγαθών ως ελλειμμάτων, λειτούργησε ως ηθικός αυτουργός για την παράδοση στις φλόγες του φυσικού πλούτου της χώρας.
Την τραγωδία ήρθαν να ολοκληρώσουν οι πλήρεις… κενών τόσο σε προσωπικό, όσο και σε μέσα κρατικές υπηρεσίες. Που, παραδομένες στον κομματισμό και την αναξιοκρατία, στάθηκαν ανήμπορες να ανταποκριθούν στην αποστολή τους.
Δεν είναι έγκλημα να μη διαθέτουμε ικανό αριθμό πυροσβεστικών αεροσκαφών. Είναι όμως εγκληματική αμέλεια, οι ανάγκες να καλύπτονται εκ των υστέρων, στο μέσον του καλοκαιριού. Και μάλιστα ενός καλοκαιριού που όλοι ανέμεναν ότι θα ήταν… καυτό.
Με τέτοιες συνθήκες, είναι φανερό ότι μικρή αξία έχει αν οι φωτιές ήταν αποτέλεσμα εμπρησμών ή αυταναφλέξεων. Εκείνο που προέχει είναι ότι τα δάση κάηκαν αβοήθητα, ως εάν ήταν έτοιμα για να καούν…
Οι συνέπειες της οικολογικής καταστροφής
Η έκταση της οικολογικής καταστροφής πήρε διαστάσεις που δεν έχουν προηγούμενο. Χάθηκε ένα σημαντικό, όσο και αναντικατάστατο κομμάτι της φυσικής μας κληρονομιάς. Διαταράχτηκε η οικολογική ισορροπία και δέχτηκε ένα ισχυρό πλήγμα η βιοποικιλλότητα. Για την αποκατάσταση της μεγάλης απώλειας, ακόμη κι αν οι περί αναδάσωσης υποσχέσεις τηρηθούν στο ακέραιο, θα χρειαστούν πολλές δεκαετίες. Αν και στη χώρα μας, η εμπειρία διδάσκει πως ό,τι χάνεται σε δημόσια γη, δύσκολα αποκαθίσταται…
Εν τω μεταξύ, πέραν της οικολογικής καταστροφής, υπάρχουν μια σειρά από σημαντικές «παράπλευρες απώλειες. Η διάβρωση κι η επαπειλούμενη ερημοποίηση των εδαφών θα επιδεινωθούν στις περιοχές των πυρκαγιών, ενώ οι πλημμυρικές απορροές θα απειλήσουν σοβαρά τις κατάντη των καμένων κατοικημένες περιοχές. Ο κίνδυνος της λειψυδρίας θα αυξηθεί σοβαρά, καθώς θα μειωθεί η δυνατότητα του εδάφους να συγκρατεί το νερό των βροχών. Θα υπάρξουν ακόμη σοβαρές συνέπειες για το μικροκλίμα στις περιοχές των καμένων, αφού ο εξισορροπητικός για τις θερμοκρασίες ρόλος του δάσους θα εκλείψει.
Τέλος, οι εκτεταμένες καταστροφές του φετινού καλοκαιριού θα συμβάλουν στην ενίσχυση του φαινομένου του θερμοκηπίου, επιδεινώνοντας τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί σημαντικά, λόγω της εκπομπής μεγάλων ποσοτήτων αερίων της καύσης κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών, ενώ ταυτόχρονα έχει μειωθεί και η δυνατότητα κατακράτησης των θερμοκηπικών αερίων, λόγω της μείωσης της έκτασης των δασών και συνεπώς και του περιορισμού του ρόλου τους ως φυσικών πνευμόνων της χώρας.
Η προαναγγελθείσα κλιματική αλλαγή
Όμως ο εφιάλτης του φετινού καλοκαιριού δεν ήρθε ούτε ξαφνικά, ούτε και απροειδοποίητα. Οι ειδικοί έχουν σημάνει τα τελευταία χρόνια συναγερμό για τις επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της γης που το κλίμα αλλάζει με ευθύνη του ανθρώπου. Τα σενάρια για το κοινό μας μέλλον είναι εφιαλτικά.
Για τη δική μας ειδικά περιοχή της Μεσογείου, οι προειδοποιήσεις για την αύξηση της θερμοκρασίας και τις συχνότερες στο εξής εναλλαγές ακραίων φαινομένων, είναι σαφείς και κατηγορηματικές. Οι φετινοί καύσωνες και οι ευνοϊκές συνθήκες για την πρόκληση πυρκαγιών στα δάση έχουν προαναγγελθεί προ πολλού. Όπως άλλωστε έχει προ πολλού προαναγγελθεί και η συχνότερη εναλλαγή περιόδων ξηρασίας και πλημμυρών. Και γι’ αυτό και είναι εντελώς αδικαιολόγητη τόσο η έλλειψη προετοιμασίας, όσο και ο χαμηλός βαθμός ετοιμότητας της κρατικής μηχανής.
Σύμφωνα με τις ίδιες επισημάνσεις, το νερό θα αποτελέσει στο μέλλον τον πλέον κρίσιμο και καθοριστικό παράγοντα όχι μόνο για την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και για την ποιότητα της ζωής και για την κοινωνική συνοχή. Γι’ αυτό και δημιουργεί απορία η αδιαφορία και η αδικαιολόγητη απραξία της πολιτείας και στο ζήτημα του σχεδιασμού πολιτικής για τη διαχείριση του νερού.
Η Ελλάδα φτωχαίνει
Η κατάσταση που διαμορφώνεται με την αλλαγή του κλίματος για μια χώρα σαν τη δική μας, η οποία είναι αλήθεια ότι δεν περίμενε την υπερθέρμανση για να υποβαθμιστεί περιβαλλοντικά, αναμένεται να προσλάβει εφιαλτικές διαστάσεις.
Όπου κι αν κοιτάξεις σήμερα, η Ελλάδα είναι πληγωμένη. Τα ισοζύγια του νερού έχουν προ πολλού διαταραχθεί στις υδρολογικές λεκάνες και τα επιφανειακά και υπόγεια νερά είτε έχουν εξαντληθεί, είτε έχουν ρυπανθεί. Η ύπαιθρος διαρκώς υποβαθμίζεται, ενώ τα σπάνια ελληνικά οικοσυστήματα έχουν αφεθεί στην εγκατάλειψη κι έχουν μετατραπεί σε σκουπιδότοπους. Τα εδάφη τείνουν να ερημοποιηθούν, οι περισσότεροι υγρότοποι έχουν εξαφανιστεί και όσα από τα δάση έχουν γλυτώσει μέχρι τώρα, αναμένεται να οικοπεδοποιηθούν με την προτεινόμενη από την κυβέρνηση αναθεώρηση του άρθρου 24 του συντάγματος. Οι άλλοτε καθαρές θάλασσες δέχονται επί χρόνια τα απόβλητα της κάθε είδους οικονομικής δραστηριότητας, ενώ τα νησιά κι οι παραλίες βουλιάζουν από την οικοδόμηση και από τις επιπτώσεις μιας τουριστικής ανάπτυξης που δεν την αντέχουν.
Κληρονομήσαμε μια όμορφη και πλούσια Ελλάδα και κινδυνεύουμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας μια… έρημο Σαχάρα!
Κλιματική και πολιτική αλλαγή
Έχουμε εισέλθει σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη φάση της ιστορίας. Αν συνεχίσουμε να ζούμε και να αναπτυσσόμαστε οικονομικά με τον ίδιο τρόπο όπως μέχρι σήμερα, σε λίγα χρόνια τίποτε δεν θα είναι όπως το ξέραμε. Οι αιτίες της υπερθέρμανσης είναι απόλυτα ανθρωπογενείς. Όπως ανθρωπογενείς είναι και οι αιτίες της περιβαλλοντικής υποβάθμισης που παρατηρείται και ανεξάρτητα από την απορρύθμιση του κλίματος.
Η αποκατάσταση της βλάβης που έχει προκληθεί στον πλανήτη, αποτελεί αποκλειστικά δική μας ευθύνη. Η κλιματική αλλαγή απαιτεί επειγόντως μια μείζονα πολιτική αλλαγή.
Χρειαζόμαστε το σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας νέας, «πράσινης» πολιτικής. Που θα στηρίζεται στη βασική παραδοχή ότι η φύση είναι δημόσιο αγαθό. Που σημαίνει ότι η διαφύλαξη, η προστασία και η ανάδειξη των περιβαλλοντικών συστημάτων πρέπει στο εξής να αποτελέσει υψηλή πολιτική προτεραιότητα και να συνδεθεί απόλυτα τόσο με το όραμα της ευημερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, όσο και με το στόχο της εξυπηρέτησης του δημόσιου συμφέροντος.
Η ίδρυση υπουργείου περιβάλλοντος θα συμβάλει στην αναβάθμιση του περιβαλλοντικού ζητήματος και στην ανάδειξή του σε πρόβλημα υψηλής πολιτικής προτεραιότητας. Η διασφάλιση οριζόντιας διάχυσης της περιβαλλοντικής πολιτικής σε όλους τους επιμέρους τομείς της ανάπτυξης, θα βοηθήσει στην ολοκληρωμένη θεώρηση ενός πολύπλευρου, όσο και πολυπαραμετρικού προβλήματος. Επιπλέον, θα διευκολύνει την εναρμόνισή μας με τη διεθνή προσπάθεια για την αντιστροφή της κλιματικής αλλαγής, στην κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων της εξοικονόμησης της ενέργειας και της στροφής από τις συμβατικές, προς τις ανανεώσιμες μορφές της.
Ο επαναπροσανατολισμός της περιβαλλοντικής πολιτικής στην κατεύθυνση της αειφορίας, θα συμβάλει ώστε η υπόθεση της περιβαλλοντικής προστασίας να πάψει να καταγράφεται ως έλλειμμα στους προϋπολογισμούς και να αντιμετωπίζεται ως βάρος για την ανάπτυξη. Που σημαίνει ότι οι οικονομικές δραστηριότητες πρέπει στο εξής να συνδεθούν πιο άμεσα με τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, με τον φυσικό δηλαδή πλούτο της χώρας.
Αυτό άλλωστε επιβάλλει και η νέα εποχή της παγκοσμιοποίησης, προκειμένου να ανακτηθεί η χαμένη ανταγωνιστικότητα των τοπικών οικονομιών.
Νέες οικονομικές δραστηριότητες, συμβατές με τη φέρουσα ικανότητα των φυσικών συστημάτων θα πρέπει να ενθαρρυνθούν και νέα προϊόντα, συμβατά με τις κλιματικές και λοιπές φυσικές συνθήκες θα πρέπει να αναδειχθούν στην κατεύθυνση αυτή. Μόνον η άμεση σύνδεση της φύσης με την οικονομική ανάπτυξη θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για τις μεγάλες οικολογικές καταστροφές. Και μόνον έτσι οι επενδύσεις στην πρόληψη των φυσικών κινδύνων θα αποβαίνουν αποδοτικότερες οικονομικά, από την εκ των υστέρων αποκατάσταση των ζημιών.
Και τέλος, μόνον έτσι θα δοθούν ίσες ευκαιρίες σε όλους για την αξιοποίηση του περιβάλλοντος και θα αποφευχθεί η οικειοποίηση και η καταστροφή του από μεμονωμένες ομάδες συμφερόντων.
Όσο για την κορυφαίας σημασίας υπόθεση του νερού και την αντιμετώπιση του μεγάλου κινδύνου της επαπειλούμενης λειψυδρίας, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας υδατικής πολιτικής με χαρακτηριστικά βιωσιμότητας, συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον επειγουσών προτεραιοτήτων. Η εκπόνηση ολοκληρωμένων σχεδίων για τη διαχείριση των υδατικών πόρων σε επίπεδο υδρολογικών λεκανών και λεκανών απορροής ποταμών και η κατάργηση της αποσπασματικής και τομεακής θεώρησης του νερού, σύμφωνα δηλαδή με τη διοικητική διαίρεση και τη χρήση αντίστοιχα, θα καταστήσει αποτελεσματικές τις επιχειρησιακές πρακτικές διαχείρισης των υδατικών αποθεμάτων.
Ακόμη, η αντικατάσταση της περιβαλλοντικά αδιέξοδης πολιτικής της διαχείρισης της φυσικής προσφοράς του νερού, από τη συμβατή με την αειφορία αντίληψη της διαχείρισης της ζήτησης, θα αυξήσει την αποδοτικότητα των μέτρων της υδατικής πολιτικής. Στο εξής δηλαδή, δεν θα προσαρμόζονται τα υδατικά αποθέματα στις εκάστοτε αναπτυξιακές ανάγκες, μια πρακτική που είναι υπεύθυνη για την εξάντληση και την υποβάθμιση ενός σημαντικού μέρους των υδατικών συστημάτων της χώρας. Αλλά αντίθετα, θα είναι οι ανάγκες της ανάπτυξης που θα πρέπει να προσαρμόζονται στα δεδομένα της φύσης. Που σημαίνει έμφαση στις μεθόδους εξοικονόμησης του νερού και στροφή στις τεχνικές ελέγχου της κατανάλωσής του, εντός των ορίων των διαθέσιμων υδατικών αποθεμάτων.
Η περίοδος της αθωότητας για το περιβάλλον έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η κλιματική αλλαγή δεν αφήνει άλλα περιθώρια για «βολικά ψέματα». Ό,τι σκοτώναμε μέχρι τώρα, έχοντας το άλλοθι της άγνοιας των επιπτώσεων, πρέπει να έρθει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος από εδώ και στο εξής.
Η ανθρώπινη ευφυία, καλείται να αποδείξει την υπεροχή της σ’ αυτή τη μεγάλη πρόκληση. Αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου να κερδηθεί ο αγώνας της επιβίωσης σ’ έναν πλανήτη, που αντιδρά στις αφόρητες πιέσεις που έχει δεχτεί.
Στο μέλλον, κερδισμένοι θα είναι όσοι αντιληφθούν αυτή τη νέα, όσο και «άβολη» πραγματικότητα.
Πέμπτη 30 Αυγούστου 2007
Γιάννης Μυλόπουλος - ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
Αγαπητέ Σπύρο,
Σου στέλνω από τα χτεσινά ΝΕΑ (29/8), το άρθρο μου με τίτλο:"ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ"http://www.tanea.gr/Article.aspx?d=20070829&nid=5778864
Σε χαιρετώ,
Γιάννης Μυλόπουλος http://www.mylopoulos.gr/
ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
Συνειδητή η κυβερνητική πολιτική που οδήγησε στην εθνική τραγωδία
Του Γιάννη Μυλόπουλου www. mylopoulos.gr
Η χώρα πληρώνει με την τεράστια οικολογική καταστροφή αυτού του καλοκαιριού, αλλά και με τον βαρύ φόρο αίματος, το τίμημα μιας συνειδητής κυβερνητικής πολιτικής, η οποία στηρίχθηκε στο δίπολο:
●Απαξίωση των δημόσιων αγαθών με σκοπό την παραχώρησή τους σε ιδιώτες.
●Ελαχιστοποίηση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και κατάρρευση των κοινωνικών δαπανών, ως αποτέλεσμα της απογραφής και της προσπάθειας μείωσης τωντεχνηέντως διογκωθέντων - δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Η νεοφιλελεύθερη πολιτική για το περιβάλλον στηρίζεται στην αντίληψη ότι αυτό δεν αποτελεί δημόσιο, αλλά αντίθετα ιδιωτικό αγαθό. Γι΄ αυτό και η προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος δεν αποτελεί, σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, κύρια και πρωταρχική υποχρέωση του κράτους, αλλά αντίθετα, συνιστά προνόμιο λίγων για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Με δυο λόγια τα δημόσια αγαθά δεν ανήκουν στο κοινωνικό σύνολο, αλλά σ΄ εκείνους που τα κατέχουν και τα εκμεταλλεύονται επιχειρηματικά. Η κορυφαία πολιτική πράξη της κυβέρνησης, η οποία υλοποίησε αυτή ακριβώς την αντίληψη για τα δημόσια αγαθά, ήταν η προωθούμενη αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Με την οποία ανοίγει και επίσημα το παράθυρο για την ιδιωτικοποίηση των δασών, τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων και την ελεύθερη δόμηση σε δασικές εκτάσεις.
Η ελαχιστοποίηση του προγράμματος των δημοσίων επενδύσεων και η κατάρρευση των κοινωνικών δαπανών, αποτέλεσαν βέβαια φυσική συνέπεια της νεοφιλελεύθερης αντίληψης από την οποία εμφορείται η κυβέρνηση Καραμανλή για τα δημόσια αγαθά, αλλά σε μεγάλο βαθμό, υπαγορεύτηκαν και από την αυτοκαταστροφική και πλήρη κομματικής εμπάθειας επιλογή της απογραφής. Η αναγκαστική, λόγω επιτήρησης της ελληνικής οικονομίας, προσπάθεια δραστικής μείωσης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, οδήγησε σε αναγκαστικές περικοπές στις δημόσιες επενδύσεις. Αξίζει βεβαίως να θυμηθούμε, ότι τα ελλείμματα είχαν προηγουμένως τεχνηέντως διογκωθεί από την ίδια την κυβέρνηση Καραμανλή στο πλαίσιο της απογραφής, προκειμένου να δυσφημιστούν οι πολιτικοί της αντίπαλοι και να απαξιωθεί το κυβερνητικό τους έργο. Μεταξύ των κονδυλίων που περικόπηκαν, ήταν και αυτά που αφορούσαν την κρίσιμη υπόθεση της δασοπροστασίας. Τόσο η μεγάλης σημασίας υπόθεση της πρόληψης όσο και εκείνη της δασοπυρόσβεσης, έμειναν εκτός της δημόσιας χρηματοδότησης τα τελευταία 3 χρόνια.
Η περικοπή των κονδυλίων για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και μάλιστα σε μια εποχή υπερθέρμανσης και αναμενόμενων ακραίων φαινομένων, ήταν η πιο κρίσιμη πράξη στο έργο της μεγάλης οικολογικής και εθνικής καταστροφής του φετινού καλοκαιριού. Διότι είναι γνωστό, ότι αν δεν υπάρξει έγκαιρος προληπτικός σχεδιασμός, που σημαίνει ότι αν τα δάση δεν καθαριστούν στην ώρα τους από τα απορρίμματα, τα ξερά κλαδιά και τις λογής εύφλεκτες ύλες, οι οποίες αποτελούν τους δυνάμει φυσικούς εμπρηστές, αλλά και αν δεν σχεδιαστούν και κατασκευαστούν εγκαίρως δασικοί δρόμοι για την εύκολη πρόσβαση στην καρδιά του δάσους και αν δεν ανοίξουν κατάλληλες αντιπυρικές ζώνες για να εμποδιστεί η επέκταση της φωτιάς, η οποιαδήποτε εκ των υστέρων προσπάθεια καταστολής, όσο αποτελεσματική και αν είναι (που δεν ήταν), έχει εξαιρετικά περιορισμένα περιθώρια επιτυχίας. Στη δική μας λοιπόν περίπτωση, η έκταση της εθνικής καταστροφής κρίθηκε από τους τελευταίους χειμώνες ακόμη, όταν η κυβέρνηση, αν και είχε εγκαίρως ειδοποιηθεί για τις ειδικές συνθήκες των επερχόμενων καλοκαιριών, δεν έπραξε ό,τι όφειλε προκειμένου να αποτρέψει ή να περιορίσει το μεγάλο κακό. Δεν είναι τυχαίο ότι ουδέποτε στο παρελθόν, αν και υπήρξαν εξίσου μεγάλες πυρκαγιές, δεν είχαμε ποτέ τέτοιας έκτασης καταστροφή. Ούτε είναι τυχαίο ότι σε καμιά χώρα της Νότιας Ευρώπης φέτος, από αυτές που επλήγησαν από τις φωτιές, δεν σημειώθηκε ο δικός μας ολέθριος απολογισμός.
Το γεγονός αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά. Διότι προμηθείς χρειάζεται σε πρώτη προτεραιότητα ο κρίσιμος τομέας της δασοπυρόσβεσης και της δασικής προστασίας. Όχι επιμηθείς και επικοινωνιολόγους, να τρέχουν εκ των υστέρων στα καμένα και να παριστάνουν ότι βοηθούν... Όσο για το κυνήγι φαντασμάτων και ενδεχόμενων εμπρηστών, ένα είναι βέβαιο: Ότι ακόμη κι αν υπάρχουν, πατούν στα κενά και τις ελλείψεις του κρατικού σχεδιασμού. Οι ηθικοί αυτουργοί της τεράστιας καταστροφής που υπέστη η χώρα το φετινό καλοκαίρι είναι συγκεκριμένοι κι έχουν ονοματεπώνυμο.
Ο Γιάννης Α. Μυλόπουλος είναι καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ.
Σου στέλνω από τα χτεσινά ΝΕΑ (29/8), το άρθρο μου με τίτλο:"ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ"http://www.tanea.gr/Article.aspx?d=20070829&nid=5778864
Σε χαιρετώ,
Γιάννης Μυλόπουλος http://www.mylopoulos.gr/
ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
Συνειδητή η κυβερνητική πολιτική που οδήγησε στην εθνική τραγωδία
Του Γιάννη Μυλόπουλου www. mylopoulos.gr
Η χώρα πληρώνει με την τεράστια οικολογική καταστροφή αυτού του καλοκαιριού, αλλά και με τον βαρύ φόρο αίματος, το τίμημα μιας συνειδητής κυβερνητικής πολιτικής, η οποία στηρίχθηκε στο δίπολο:
●Απαξίωση των δημόσιων αγαθών με σκοπό την παραχώρησή τους σε ιδιώτες.
●Ελαχιστοποίηση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και κατάρρευση των κοινωνικών δαπανών, ως αποτέλεσμα της απογραφής και της προσπάθειας μείωσης τωντεχνηέντως διογκωθέντων - δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Η νεοφιλελεύθερη πολιτική για το περιβάλλον στηρίζεται στην αντίληψη ότι αυτό δεν αποτελεί δημόσιο, αλλά αντίθετα ιδιωτικό αγαθό. Γι΄ αυτό και η προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος δεν αποτελεί, σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, κύρια και πρωταρχική υποχρέωση του κράτους, αλλά αντίθετα, συνιστά προνόμιο λίγων για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Με δυο λόγια τα δημόσια αγαθά δεν ανήκουν στο κοινωνικό σύνολο, αλλά σ΄ εκείνους που τα κατέχουν και τα εκμεταλλεύονται επιχειρηματικά. Η κορυφαία πολιτική πράξη της κυβέρνησης, η οποία υλοποίησε αυτή ακριβώς την αντίληψη για τα δημόσια αγαθά, ήταν η προωθούμενη αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Με την οποία ανοίγει και επίσημα το παράθυρο για την ιδιωτικοποίηση των δασών, τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων και την ελεύθερη δόμηση σε δασικές εκτάσεις.
Η ελαχιστοποίηση του προγράμματος των δημοσίων επενδύσεων και η κατάρρευση των κοινωνικών δαπανών, αποτέλεσαν βέβαια φυσική συνέπεια της νεοφιλελεύθερης αντίληψης από την οποία εμφορείται η κυβέρνηση Καραμανλή για τα δημόσια αγαθά, αλλά σε μεγάλο βαθμό, υπαγορεύτηκαν και από την αυτοκαταστροφική και πλήρη κομματικής εμπάθειας επιλογή της απογραφής. Η αναγκαστική, λόγω επιτήρησης της ελληνικής οικονομίας, προσπάθεια δραστικής μείωσης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, οδήγησε σε αναγκαστικές περικοπές στις δημόσιες επενδύσεις. Αξίζει βεβαίως να θυμηθούμε, ότι τα ελλείμματα είχαν προηγουμένως τεχνηέντως διογκωθεί από την ίδια την κυβέρνηση Καραμανλή στο πλαίσιο της απογραφής, προκειμένου να δυσφημιστούν οι πολιτικοί της αντίπαλοι και να απαξιωθεί το κυβερνητικό τους έργο. Μεταξύ των κονδυλίων που περικόπηκαν, ήταν και αυτά που αφορούσαν την κρίσιμη υπόθεση της δασοπροστασίας. Τόσο η μεγάλης σημασίας υπόθεση της πρόληψης όσο και εκείνη της δασοπυρόσβεσης, έμειναν εκτός της δημόσιας χρηματοδότησης τα τελευταία 3 χρόνια.
Η περικοπή των κονδυλίων για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και μάλιστα σε μια εποχή υπερθέρμανσης και αναμενόμενων ακραίων φαινομένων, ήταν η πιο κρίσιμη πράξη στο έργο της μεγάλης οικολογικής και εθνικής καταστροφής του φετινού καλοκαιριού. Διότι είναι γνωστό, ότι αν δεν υπάρξει έγκαιρος προληπτικός σχεδιασμός, που σημαίνει ότι αν τα δάση δεν καθαριστούν στην ώρα τους από τα απορρίμματα, τα ξερά κλαδιά και τις λογής εύφλεκτες ύλες, οι οποίες αποτελούν τους δυνάμει φυσικούς εμπρηστές, αλλά και αν δεν σχεδιαστούν και κατασκευαστούν εγκαίρως δασικοί δρόμοι για την εύκολη πρόσβαση στην καρδιά του δάσους και αν δεν ανοίξουν κατάλληλες αντιπυρικές ζώνες για να εμποδιστεί η επέκταση της φωτιάς, η οποιαδήποτε εκ των υστέρων προσπάθεια καταστολής, όσο αποτελεσματική και αν είναι (που δεν ήταν), έχει εξαιρετικά περιορισμένα περιθώρια επιτυχίας. Στη δική μας λοιπόν περίπτωση, η έκταση της εθνικής καταστροφής κρίθηκε από τους τελευταίους χειμώνες ακόμη, όταν η κυβέρνηση, αν και είχε εγκαίρως ειδοποιηθεί για τις ειδικές συνθήκες των επερχόμενων καλοκαιριών, δεν έπραξε ό,τι όφειλε προκειμένου να αποτρέψει ή να περιορίσει το μεγάλο κακό. Δεν είναι τυχαίο ότι ουδέποτε στο παρελθόν, αν και υπήρξαν εξίσου μεγάλες πυρκαγιές, δεν είχαμε ποτέ τέτοιας έκτασης καταστροφή. Ούτε είναι τυχαίο ότι σε καμιά χώρα της Νότιας Ευρώπης φέτος, από αυτές που επλήγησαν από τις φωτιές, δεν σημειώθηκε ο δικός μας ολέθριος απολογισμός.
Το γεγονός αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά. Διότι προμηθείς χρειάζεται σε πρώτη προτεραιότητα ο κρίσιμος τομέας της δασοπυρόσβεσης και της δασικής προστασίας. Όχι επιμηθείς και επικοινωνιολόγους, να τρέχουν εκ των υστέρων στα καμένα και να παριστάνουν ότι βοηθούν... Όσο για το κυνήγι φαντασμάτων και ενδεχόμενων εμπρηστών, ένα είναι βέβαιο: Ότι ακόμη κι αν υπάρχουν, πατούν στα κενά και τις ελλείψεις του κρατικού σχεδιασμού. Οι ηθικοί αυτουργοί της τεράστιας καταστροφής που υπέστη η χώρα το φετινό καλοκαίρι είναι συγκεκριμένοι κι έχουν ονοματεπώνυμο.
Ο Γιάννης Α. Μυλόπουλος είναι καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ.
Απο Αλέξανδρο Δεληγιάννη (χρόνια πολλά Αλέξανδρε!)
Καλημέρα Σπύρο,
Συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία. Με χαρά μου θα την προωθήσω περαιτέρω.
Σε ό,τι αφορά τη δημοσίευση των σχολίων, ως moderator θεωρώ ότι πρέπεινα διατηρήσεις το δικαίωμα να μη δημοσιεύσεις πιθανόν υβριστικά ήανάλογα σχόλια.
Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ ότι και με το κείμενο που ανέβασες ως αρχικό,η συζήτηση θα είναι ουσιαστική και γόνιμη.
xxxalx
Συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία. Με χαρά μου θα την προωθήσω περαιτέρω.
Σε ό,τι αφορά τη δημοσίευση των σχολίων, ως moderator θεωρώ ότι πρέπεινα διατηρήσεις το δικαίωμα να μη δημοσιεύσεις πιθανόν υβριστικά ήανάλογα σχόλια.
Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ ότι και με το κείμενο που ανέβασες ως αρχικό,η συζήτηση θα είναι ουσιαστική και γόνιμη.
xxxalx
Τετάρτη 29 Αυγούστου 2007
Ελλάδα 2007: η επόμενη μέρα
Οικολογική και κοινωνική καταστροφή
Οι πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού είναι χωρίς αμφιβολία μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές που έχουν χτυπήσει την Ελλάδα εδώ και πολλές δεκαετίες. Με μεγαλύτερη απ' όλες τις καταστροφές την απώλεια συνάνθρωπων μας, οι υπόλοιπες ζημιές είναι κι αυτές εξαιρετικά σημαντικές.
Οι φλόγες πέρασαν φέτος το καλοκαίρι πάνω από τεράστιες εκτάσεις – οι πρώτες εκτιμήσεις τις ανεβάζουν σε συνολικά 2,5 εκατομμύρια στρέμματα, ίσως και παραπάνω. Κάηκαν σπίτια, χώρια ολόκληρα, νοικοκυριά, καταστήματα, χωράφια, καλλιέργειες, κατοικίδια ζώα. Κάηκαν σημαντικά δάση, προστατευόμενες περιοχές, είδη της σπάνιας άγριας χλωρίδας και πανίδας μας.
Όπως ο οικολογικός ιστός της Ελλάδας τραυματίστηκε καίρια, και κανείς δεν ξέρει ακόμα πως, πότε και εάν θα επανέλθει (αν θα μπορέσει, σε τι βαθμό, και τι υποστήριξη χρειάζεται από τους ανθρώπους) έτσι και ο κοινωνικός ιστός της Ελληνικής υπαίθρου έχει δεχθεί τεράστιο πλήγμα.
Χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη, μέσα σ’ ένα Σαββατοκύριακο σχεδόν, χωρίς σπίτι, χωρίς την επιχείρηση, το χωράφι, την καλλιέργεια, τα ζώα τους, όλα αυτά που τους εξασφάλιζαν μια απασχόληση κι ένα εισόδημα και τους κρατούσαν στην Ελληνική ύπαιθρο. Την οποία με τη σειρά τους αυτοί κρατούσαν ζωντανή στα χωριά και το τοπία γύρω από αυτά.
Οι εικόνες θυμίζουν καταστροφές από προηγούμενες εποχές: την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο όπου πρόσφυγες βρέθηκαν στο δρόμο μόνο με τα ρούχα που φορούσαν. Η ακόμα τα θύματα των μεγάλων σεισμών που χτύπησαν τη χώρα μας: τη Ζάκυνθο τον Αύγουστο του 1953 και τη φωτιά που ακολούθησε, αλλά και τους πιο πρόσφατους σεισμούς της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Με μια διαφορά – είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα μιλάμε για πρόσφυγες από μια οικολογική καταστροφή, και όχι από πόλεμο η θεομηνία.
Πρόνοια για τους πυρόπληκτους
Καθώς τα μέτωπα της φωτιάς υποχωρούν και σιγά-σιγά αρχίζουν να ελέγχονται και ξεκινά η αποτίμηση των πραγματικών επιπτώσεων, πρέπει παράλληλα να γίνει μια εθνικής (όχι τοπικής η περιφερειακής) εμβέλειας κινητοποίηση για την ανακούφιση όσων χτυπήθηκαν από τις φωτιές.
Η περίθαλψη, η παροχή των ειδών και υπηρεσιών πρώτης ανάγκης, η ψυχολογική υποστήριξη, με στόχο την επούλωση των πληγών και την ανάκτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των συμπολιτών μας είναι άμεση και επιτακτική ανάγκη. Το τελευταίο που χρειάζονται οι πυρόπληκτοι σήμερα είναι να αισθανθούν ότι μετά από την καταστροφή που τους βρήκε έγιναν από τη μια μέρα στην άλλη ζητιάνοι της ελεημοσύνης των αρχών της χώρας τους και των συμπολιτών τους.
Η διάθεση άμεσων οικονομικών βοηθημάτων είναι οπωσδήποτε σημαντική, πρέπει όμως να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε να συνδυάζεται με μέτρα αποκατάστασης σε βάθος χρόνου του κανονικού ρυθμού ζωής στις πληγείσες περιοχές, και να μη λάβει χαρακτήρα εμβαλωματικών βραχυπρόθεσμων παροχών, και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο.
Η πολιτεία πρέπει να φροντίσει, παρέχοντας εκείνα που χρειάζονται σε πόρους, υποδομές υποδοχής και περίθαλψης και οργάνωσης των τοπικών κοινωνιών με γνώμονα τη διατήρηση των κατοίκων στον τόπο τους. Πρέπει παράλληλα να συντονίσει την προσφορά οργανισμών πρόνοιας και εθελοντών ώστε να αποφευχθεί με κάθε τρόπο η περιθωριοποίηση και εν τέλει γκετοποίηση των συμπολιτών μας – πράγμα που δεν αποφεύχθηκε σε προηγούμενες περιπτώσεις (σεισμούς).
Απόδοση ευθυνών
Πέρα από την ανάγκη για ικανοποίηση του κοινού αισθήματος, καθώς πολλοί Έλληνες πιστεύουν ότι υπάρχουν ευθύνες για την καταστροφή αυτή, το σημαντικό είναι να ασχοληθεί η Πολιτεία με τη απόδοση των ευθυνών, σε οποίους υπάρχουν, με τρόπο αντικειμενικό και αυστηρό, που να καταδείξει ότι παίρνει στα σοβαρά την καταστροφή του εθνικού πλούτου της χώρας.
Σε ότι αφορά το πολιτικό μέρος, οι επικείμενες εκλογές είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που η λαϊκή ετυμηγορία καλείται τόσο άμεσα μετά την καταστροφή να πει αν πιστεύει ότι υπάρχουν πολιτικές ευθύνες η όχι.
Πέρα από το πολιτικό μέρος, τόσο σε σχέση με ανθρώπους που έγιναν αιτία πρόκλησης των πυρκαγιών, όσο και δημόσιων λειτουργών που άσκησαν πλημμελώς τις υποχρεώσεις τους με αυτά τα αποτελέσματα, θα πρέπει να επιληφθεί η δικαιοσύνη με αντικειμενικό και αυστηρό μέτρο, θέτοντας ένα προηγούμενο για την αξία των κοινών πόρων της χώρας και του περιβάλλοντος.
Η αναβίωση της υπαίθρου
Το μεγαλύτερο όμως στοίχημα είναι η πολιτική που θα ακολουθήσει η χώρα για την αναβίωση της υπαίθρου στις πληγείσες περιοχές και την κανονική λειτουργία του λαβωμένου κοινωνικού της ιστού.
Εδώ είναι και ο μεγαλύτερος κίνδυνος: ακούστηκαν ήδη φωνές για την επιλογή ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου της υπαίθρου στις πληγείσες περιοχές με έμφαση στον τουρισμό. Αυτό θα αποτελούσε ΤΡΑΓΙΚΟ ΛΑΘΟΣ: Ακριβώς όπως τη δεκαετία του ‘50 η τότε κυβέρνηση Καραμανλή πρόκρινε το μοντέλο της αντιπαροχής, και οδήγησε μια ολόκληρη χώρα στην καταστροφή του πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού της αποθέματος, το άδειασμα της υπαίθρου από τους κατοίκους σε αναζήτηση ενός διαμερίσματος και μιας δουλίτσας στην πόλη και τελικά στο χάλι των σημερινών Ελληνικών πόλεων, η καραμέλα της τουριστικής ανάπτυξης θα επαναλάβει το ίδιο έγκλημα μισό αιώνα αργότερα.
Η Ελληνική ύπαιθρος έχει κρατηθεί ζωντανή, και οι κάτοικοι της διατήρησαν το μοναδικό χρώμα, πολιτιστικό και φυσικό τοπίο της γιατί συνέχισαν μέσα στους αιώνες να είναι οι θεματοφύλακες της Ελληνικής υπαίθρου μέσα από την ενασχόληση τους μ’ αυτήν.
Μια αλλαγή του μοντέλου προς την τουριστική ανάπτυξη αποτελεί απόλυτη δικαίωση όσων ήθελαν την καταστροφή από τις φωτιές σαν μέσο για την αλλαγή της χρήσης γης. Αποτελεί όμως και τον ασφαλέστερο τρόπο να διωχθούν οι άνθρωποι αυτοί από τη γη τους μια για πάντα, και να καταλήξουν φτηνό εργατικό δυναμικό σε πόλεις και σε εταιρίες παροχής τουριστικών και συναφών υπηρεσιών.
Είναι γνωστό (και δυστυχώς αυτό ακριβώς προωθεί το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό που πρόσφατα παρουσιάστηκε) ότι τέτοιου είδους τουριστική ανάπτυξη γίνεται από μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις, που εκμεταλλεύονται την ύπαρξη φτηνής (για τα ευρωπαϊκά μεγέθη) και διαθέσιμης γης σε περιοχές φυσικού κάλλους, για την ‘ανάπτυξη’ τουριστικών χωριών. Με βάση τα παραδείγματα της Ισπανίας και της γειτονικής μας Τουρκίας είναι απολύτως βέβαιο ότι οι μικροϊδιοκτήτες δεν έχουν καμία ελπίδα να συμμετάσχουν σε τέτοιου είδους επενδύσεις, αλλά ούτε και να βρουν ικανοποιητική μόνιμη δουλειά, παρά μόνο σαν βοηθητικό προσωπικό με θλιβερές συνθήκες απασχόλησης.
Ο κίνδυνος να ενδώσουν οι άνθρωποι που χτυπήθηκαν από τις πυρκαγιές σε πιέσεις για πώληση της γης τους για ένα κομμάτι ψωμί, καθώς δεν έχουν τρόπο να αντιμετωπίσουν τις βιοτικές τους ανάγκες μετά την απώλεια καλλιεργειών, επιχειρήσεων και σπιτιών είναι τεράστιος. Ιδίως αν αυτές οι πιέσεις συνοδεύονται από μεγάλα λόγια και σχέδια για τουριστική ανάπτυξη, πρότυπες μονάδες, γήπεδα γκολφ και τα συναφή.
Αν οι πυρόπληκτοι αφεθούν να συρθούν σ’ αυτή την κατεύθυνση, με την υπόσχεση πλούτου και εύκολης ζωής, αν οι καταστροφικές πυρκαγιές γίνουν η αφορμή για το ξήλωμα των τοπικών κοινωνιών από τη γη τους, είναι θέμα χρόνου η έλευση τους σε κοντινές η μακρινές πόλεις σε αναζήτηση δουλειάς, η αποξένωση και η περιθωριοποίηση τους, με όλα τα γνωστά επακόλουθα (ανεργία, φτώχια, εγκληματικότητα, κλπ). Η πολιτεία έχει ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να τους προστατέψει από αυτό το ενδεχόμενο, σχεδιάζοντας την πραγματική αναβίωση της Ελληνικής υπαίθρου, με στόχο να κρατηθούν οι κάτοικοι της εκεί.
Σημαντικές παράμετροι πρέπει να ληφθούν υπόψη σ’ αυτή την προσπάθεια:
- Η ανάγκη για διατήρηση της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς κατά την ανακατασκευή των καμένων χωριών (μερικά από τα χωριά που κάηκαν, στην Πελοπόννησο ιδίως, κουβαλάνε την παράδοση και το χρώμα της Ελλάδας από την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης). Η καταστροφική ‘γρήγορη ανοικοδόμηση’ με παράταιρο τρόπο θα ήταν το τελειωτικό χτύπημα στο χρώμα της Ελλάδας, μετά την αντιπαροχή και την επέλαση του τουρισμού που κατέστρεψαν τις πόλεις και τα παράκτια χωριά.
- Η δημιουργία σχεδιασμένων και λειτουργικών υποδομών είναι επίσης σημαντική, και δίνεται η δυνατότητα, έστω και με τραγικό τρόπο να γίνει σωστά ετούτη τη στιγμή.
- Η παροχή κινήτρων είναι κλειδί για ανάπτυξη δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο με γνώμονα την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, και λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες του παρόντος και του μέλλοντος (κλιματικές αλλαγές, περιορισμένοι υδατικοί πόροι κλπ) και η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει πλήθος προγραμμάτων στήριξης τέτοιων πρωτοβουλιών.
Χωρίς να είναι δυνατόν να μπει κανείς σε λεπτομέρειες εδώ, τέτοιου είδους κατευθύνσεις θα έπρεπε να δοθούν για την ανασυγκρότηση της υπαίθρου. Τα παραπάνω θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα δημιουργικό πεδίο αντιπαράθεσης πριν τις εκλογές, εφόσον οι πολιτικές παρατάξεις που ισχυρίζονται ότι θέλουν να υπηρετήσουν το κοινωνικό κράτος δεσμευτούν ότι θα αντιταχθούν, μέσω του κοινοβουλίου, στην προσπάθεια εμπορευματοποίησης των κατεστραμμένων περιοχών και την αλλαγή χρήσης και χαρακτήρα των περιοχών αυτών με τον τουρισμό.
Το θέμα είναι τόσο σημαντικό, αφού δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι οι επιλογές που θα γίνουν σ’ αυτή τη φάση θα χαρακτηρίσουν τη μορφή της Ελλάδας στον 21 αιώνα, που ίσως θα πρέπει να δημιουργηθούν ειδικές δομές (διοικητικές και ελεγκτικές) που θα σχεδιάσουν, θα υλοποιήσουν και θα ελέγξουν με απόλυτη διαφάνεια και ενημέρωση των πολιτών την κατά γράμμα τήρηση των αρχών αναβίωσης της Ελληνικής υπαίθρου και των δασών σύμφωνα με το Σύνταγμα.
Αντιπλημμυρικά έργα
Το άλλο μεγάλο πρόβλημα που η πολιτεία θα πρέπει να σπεύσει να αντιμετωπίσει έγκαιρα είναι η πρόληψη των πλημμύρων μόλις αρχίσουν οι βροχές.
Με 2,5 εκατομμύρια στρέμματα καμένα η πιθανότητα για καταστροφικότατες πλημμύρες, με αποτέλεσμα την απώλεια κι άλλων συνανθρώπων και περιουσιών μέσα στους επόμενους μήνες είναι εφιαλτικά μεγάλη.
Ήδη η προκήρυξη των εκλογών καταμεσής του καλοκαιριού, σε μια περίοδο που θα έπρεπε να γίνεται αγώνας στις ήδη καμένες περιοχές οδήγησε στην απώλεια πολύτιμου χρόνου. Μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία των εκλογών και να αναλάβει ξανά δράση ο κρατικός μηχανισμός θα έχουμε φτάσει στο τέλος Σεπτεμβρίου.
Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να ετοιμάσει άμεσα, όχι μετά τις εκλογές, ένα καλά επεξεργασμένο σχέδιο άμεσης κινητοποίησης. Πρέπει να αξιολογηθούν οι κίνδυνοι σε όλες τις καμένες εκτάσεις, και να δοθεί βάρος κατά προτεραιότητα στις περιοχές υψηλού κινδύνου για άμεσα έργα προστασίας, εφόσον δεν υπάρχει χρόνος να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στο σύνολο του. Η απασχόληση των πυρόπληκτων σε τέτοιου είδους έργα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μέσο εξασφάλισης προσθέτου εισοδήματος στις οικογένειες τους.
Με καλό σχεδιασμό και αρκετή τύχη είναι πιθανό να αποφύγουμε την επόμενη πράξη της τραγωδίας.
Σε βάθος χρόνου, οι δράσεις αυτές θα πρέπει να καλύψουν το σύνολο των κατεστραμμένων εκτάσεων, με στόχο την συγκράτηση των εδαφών και των νερών της βροχής.
Αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης
Μερικές από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας χτυπήθηκαν από τη φωτιά. Ξεκινώντας από τη Πάρνηθα, για την οποία πολλά γράφτηκαν και ειπώθηκαν, ακολούθησαν το Πήλιο, ο Γράμμος, τα Καλάβρυτα, τα βουνά του Αιγίου, ο Ταΰγετος, ο Παρνασσός, ο Ελικώνας και πολλά ακόμη. Τα Ελληνικά δάση βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτη φάση, και μαζί με αυτά οι ευαίσθητοι πληθυσμοί της πανίδας που φιλοξενούν.
Καθώς η καθεμία από τις πληγείσες περιοχές έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, η Πολιτεία θα πρέπει να κινητοποιήσει την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους διεθνείς οργανισμούς και τις μη κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σ’ αυτές και έχουν μεγάλο απόθεμα γνώσης και εμπειρίας για την εκπόνηση και υλοποίηση σχεδίων δράσης για όλες τις πληγωμένες περιοχές. Καθώς οι περισσότερες από αυτές αποτελούν μέρος του δικτύου NATURA 2000 πρέπει να ζητηθεί η αρωγή και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Φυσικά, η συζητούμενη αναθεώρηση του Άρθρου 24 του Συντάγματος πρέπει όχι μόνο να πάψει να υφίσταται, αλλά αντίθετα να ληφθεί ειδική μέριμνα για την κατά γράμμα εφαρμογή της ώστε να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις που ακούστηκαν απλόχερα για την αναδημιουργία των δασών.
Τέλος, μέχρι να αποτιμηθούν με λεπτομέρεια οι επιπτώσεις των πυρκαγιών στην άγρια ζωή, θα πρέπει η Πολιτεία να εξετάσει με ιδιαίτερη προσοχή το αν θα επιτραπεί η όχι το κυνήγι μέσα και γύρω από τις πληγείσες περιοχές, καθώς τα είδη που έχασαν τους βιότοπους τους θα αποτελούν εξαιρετικά εύκολη λεία.
Επίλογος
Έχει γραφτεί ότι μια κρίση αν τύχει σωστής διαχείρισης μπορεί να αποδειχτεί μια ευκαιρία για πρόοδο. Η Ελλάδα σήμερα στέκεται πληγωμένη και καπνισμένη στο σταυροδρόμι. Θα ακολουθήσει το μοντέλο της στρεβλής ανάπτυξης που την έφερε στη σημερινή κατάσταση, και που βασίζεται σε οικονομικούς δείκτες, ξένες επενδύσεις και συσσώρευση καταναλωτικών αγάθων, η μήπως επιτέλους θα αποφασίσει να προστατέψει και να δώσει την άξια που πρέπει στο ανθρώπινο δυναμικό της και το μοναδικό της φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τα με καθυστέρηση δεκαετιών σαν το συγκριτικό πλεονέκτημα που ακόμα έχει;
Οι πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού είναι χωρίς αμφιβολία μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές που έχουν χτυπήσει την Ελλάδα εδώ και πολλές δεκαετίες. Με μεγαλύτερη απ' όλες τις καταστροφές την απώλεια συνάνθρωπων μας, οι υπόλοιπες ζημιές είναι κι αυτές εξαιρετικά σημαντικές.
Οι φλόγες πέρασαν φέτος το καλοκαίρι πάνω από τεράστιες εκτάσεις – οι πρώτες εκτιμήσεις τις ανεβάζουν σε συνολικά 2,5 εκατομμύρια στρέμματα, ίσως και παραπάνω. Κάηκαν σπίτια, χώρια ολόκληρα, νοικοκυριά, καταστήματα, χωράφια, καλλιέργειες, κατοικίδια ζώα. Κάηκαν σημαντικά δάση, προστατευόμενες περιοχές, είδη της σπάνιας άγριας χλωρίδας και πανίδας μας.
Όπως ο οικολογικός ιστός της Ελλάδας τραυματίστηκε καίρια, και κανείς δεν ξέρει ακόμα πως, πότε και εάν θα επανέλθει (αν θα μπορέσει, σε τι βαθμό, και τι υποστήριξη χρειάζεται από τους ανθρώπους) έτσι και ο κοινωνικός ιστός της Ελληνικής υπαίθρου έχει δεχθεί τεράστιο πλήγμα.
Χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη, μέσα σ’ ένα Σαββατοκύριακο σχεδόν, χωρίς σπίτι, χωρίς την επιχείρηση, το χωράφι, την καλλιέργεια, τα ζώα τους, όλα αυτά που τους εξασφάλιζαν μια απασχόληση κι ένα εισόδημα και τους κρατούσαν στην Ελληνική ύπαιθρο. Την οποία με τη σειρά τους αυτοί κρατούσαν ζωντανή στα χωριά και το τοπία γύρω από αυτά.
Οι εικόνες θυμίζουν καταστροφές από προηγούμενες εποχές: την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο όπου πρόσφυγες βρέθηκαν στο δρόμο μόνο με τα ρούχα που φορούσαν. Η ακόμα τα θύματα των μεγάλων σεισμών που χτύπησαν τη χώρα μας: τη Ζάκυνθο τον Αύγουστο του 1953 και τη φωτιά που ακολούθησε, αλλά και τους πιο πρόσφατους σεισμούς της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Με μια διαφορά – είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα μιλάμε για πρόσφυγες από μια οικολογική καταστροφή, και όχι από πόλεμο η θεομηνία.
Πρόνοια για τους πυρόπληκτους
Καθώς τα μέτωπα της φωτιάς υποχωρούν και σιγά-σιγά αρχίζουν να ελέγχονται και ξεκινά η αποτίμηση των πραγματικών επιπτώσεων, πρέπει παράλληλα να γίνει μια εθνικής (όχι τοπικής η περιφερειακής) εμβέλειας κινητοποίηση για την ανακούφιση όσων χτυπήθηκαν από τις φωτιές.
Η περίθαλψη, η παροχή των ειδών και υπηρεσιών πρώτης ανάγκης, η ψυχολογική υποστήριξη, με στόχο την επούλωση των πληγών και την ανάκτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των συμπολιτών μας είναι άμεση και επιτακτική ανάγκη. Το τελευταίο που χρειάζονται οι πυρόπληκτοι σήμερα είναι να αισθανθούν ότι μετά από την καταστροφή που τους βρήκε έγιναν από τη μια μέρα στην άλλη ζητιάνοι της ελεημοσύνης των αρχών της χώρας τους και των συμπολιτών τους.
Η διάθεση άμεσων οικονομικών βοηθημάτων είναι οπωσδήποτε σημαντική, πρέπει όμως να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε να συνδυάζεται με μέτρα αποκατάστασης σε βάθος χρόνου του κανονικού ρυθμού ζωής στις πληγείσες περιοχές, και να μη λάβει χαρακτήρα εμβαλωματικών βραχυπρόθεσμων παροχών, και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο.
Η πολιτεία πρέπει να φροντίσει, παρέχοντας εκείνα που χρειάζονται σε πόρους, υποδομές υποδοχής και περίθαλψης και οργάνωσης των τοπικών κοινωνιών με γνώμονα τη διατήρηση των κατοίκων στον τόπο τους. Πρέπει παράλληλα να συντονίσει την προσφορά οργανισμών πρόνοιας και εθελοντών ώστε να αποφευχθεί με κάθε τρόπο η περιθωριοποίηση και εν τέλει γκετοποίηση των συμπολιτών μας – πράγμα που δεν αποφεύχθηκε σε προηγούμενες περιπτώσεις (σεισμούς).
Απόδοση ευθυνών
Πέρα από την ανάγκη για ικανοποίηση του κοινού αισθήματος, καθώς πολλοί Έλληνες πιστεύουν ότι υπάρχουν ευθύνες για την καταστροφή αυτή, το σημαντικό είναι να ασχοληθεί η Πολιτεία με τη απόδοση των ευθυνών, σε οποίους υπάρχουν, με τρόπο αντικειμενικό και αυστηρό, που να καταδείξει ότι παίρνει στα σοβαρά την καταστροφή του εθνικού πλούτου της χώρας.
Σε ότι αφορά το πολιτικό μέρος, οι επικείμενες εκλογές είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που η λαϊκή ετυμηγορία καλείται τόσο άμεσα μετά την καταστροφή να πει αν πιστεύει ότι υπάρχουν πολιτικές ευθύνες η όχι.
Πέρα από το πολιτικό μέρος, τόσο σε σχέση με ανθρώπους που έγιναν αιτία πρόκλησης των πυρκαγιών, όσο και δημόσιων λειτουργών που άσκησαν πλημμελώς τις υποχρεώσεις τους με αυτά τα αποτελέσματα, θα πρέπει να επιληφθεί η δικαιοσύνη με αντικειμενικό και αυστηρό μέτρο, θέτοντας ένα προηγούμενο για την αξία των κοινών πόρων της χώρας και του περιβάλλοντος.
Η αναβίωση της υπαίθρου
Το μεγαλύτερο όμως στοίχημα είναι η πολιτική που θα ακολουθήσει η χώρα για την αναβίωση της υπαίθρου στις πληγείσες περιοχές και την κανονική λειτουργία του λαβωμένου κοινωνικού της ιστού.
Εδώ είναι και ο μεγαλύτερος κίνδυνος: ακούστηκαν ήδη φωνές για την επιλογή ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου της υπαίθρου στις πληγείσες περιοχές με έμφαση στον τουρισμό. Αυτό θα αποτελούσε ΤΡΑΓΙΚΟ ΛΑΘΟΣ: Ακριβώς όπως τη δεκαετία του ‘50 η τότε κυβέρνηση Καραμανλή πρόκρινε το μοντέλο της αντιπαροχής, και οδήγησε μια ολόκληρη χώρα στην καταστροφή του πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού της αποθέματος, το άδειασμα της υπαίθρου από τους κατοίκους σε αναζήτηση ενός διαμερίσματος και μιας δουλίτσας στην πόλη και τελικά στο χάλι των σημερινών Ελληνικών πόλεων, η καραμέλα της τουριστικής ανάπτυξης θα επαναλάβει το ίδιο έγκλημα μισό αιώνα αργότερα.
Η Ελληνική ύπαιθρος έχει κρατηθεί ζωντανή, και οι κάτοικοι της διατήρησαν το μοναδικό χρώμα, πολιτιστικό και φυσικό τοπίο της γιατί συνέχισαν μέσα στους αιώνες να είναι οι θεματοφύλακες της Ελληνικής υπαίθρου μέσα από την ενασχόληση τους μ’ αυτήν.
Μια αλλαγή του μοντέλου προς την τουριστική ανάπτυξη αποτελεί απόλυτη δικαίωση όσων ήθελαν την καταστροφή από τις φωτιές σαν μέσο για την αλλαγή της χρήσης γης. Αποτελεί όμως και τον ασφαλέστερο τρόπο να διωχθούν οι άνθρωποι αυτοί από τη γη τους μια για πάντα, και να καταλήξουν φτηνό εργατικό δυναμικό σε πόλεις και σε εταιρίες παροχής τουριστικών και συναφών υπηρεσιών.
Είναι γνωστό (και δυστυχώς αυτό ακριβώς προωθεί το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό που πρόσφατα παρουσιάστηκε) ότι τέτοιου είδους τουριστική ανάπτυξη γίνεται από μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις, που εκμεταλλεύονται την ύπαρξη φτηνής (για τα ευρωπαϊκά μεγέθη) και διαθέσιμης γης σε περιοχές φυσικού κάλλους, για την ‘ανάπτυξη’ τουριστικών χωριών. Με βάση τα παραδείγματα της Ισπανίας και της γειτονικής μας Τουρκίας είναι απολύτως βέβαιο ότι οι μικροϊδιοκτήτες δεν έχουν καμία ελπίδα να συμμετάσχουν σε τέτοιου είδους επενδύσεις, αλλά ούτε και να βρουν ικανοποιητική μόνιμη δουλειά, παρά μόνο σαν βοηθητικό προσωπικό με θλιβερές συνθήκες απασχόλησης.
Ο κίνδυνος να ενδώσουν οι άνθρωποι που χτυπήθηκαν από τις πυρκαγιές σε πιέσεις για πώληση της γης τους για ένα κομμάτι ψωμί, καθώς δεν έχουν τρόπο να αντιμετωπίσουν τις βιοτικές τους ανάγκες μετά την απώλεια καλλιεργειών, επιχειρήσεων και σπιτιών είναι τεράστιος. Ιδίως αν αυτές οι πιέσεις συνοδεύονται από μεγάλα λόγια και σχέδια για τουριστική ανάπτυξη, πρότυπες μονάδες, γήπεδα γκολφ και τα συναφή.
Αν οι πυρόπληκτοι αφεθούν να συρθούν σ’ αυτή την κατεύθυνση, με την υπόσχεση πλούτου και εύκολης ζωής, αν οι καταστροφικές πυρκαγιές γίνουν η αφορμή για το ξήλωμα των τοπικών κοινωνιών από τη γη τους, είναι θέμα χρόνου η έλευση τους σε κοντινές η μακρινές πόλεις σε αναζήτηση δουλειάς, η αποξένωση και η περιθωριοποίηση τους, με όλα τα γνωστά επακόλουθα (ανεργία, φτώχια, εγκληματικότητα, κλπ). Η πολιτεία έχει ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να τους προστατέψει από αυτό το ενδεχόμενο, σχεδιάζοντας την πραγματική αναβίωση της Ελληνικής υπαίθρου, με στόχο να κρατηθούν οι κάτοικοι της εκεί.
Σημαντικές παράμετροι πρέπει να ληφθούν υπόψη σ’ αυτή την προσπάθεια:
- Η ανάγκη για διατήρηση της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς κατά την ανακατασκευή των καμένων χωριών (μερικά από τα χωριά που κάηκαν, στην Πελοπόννησο ιδίως, κουβαλάνε την παράδοση και το χρώμα της Ελλάδας από την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης). Η καταστροφική ‘γρήγορη ανοικοδόμηση’ με παράταιρο τρόπο θα ήταν το τελειωτικό χτύπημα στο χρώμα της Ελλάδας, μετά την αντιπαροχή και την επέλαση του τουρισμού που κατέστρεψαν τις πόλεις και τα παράκτια χωριά.
- Η δημιουργία σχεδιασμένων και λειτουργικών υποδομών είναι επίσης σημαντική, και δίνεται η δυνατότητα, έστω και με τραγικό τρόπο να γίνει σωστά ετούτη τη στιγμή.
- Η παροχή κινήτρων είναι κλειδί για ανάπτυξη δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο με γνώμονα την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, και λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες του παρόντος και του μέλλοντος (κλιματικές αλλαγές, περιορισμένοι υδατικοί πόροι κλπ) και η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει πλήθος προγραμμάτων στήριξης τέτοιων πρωτοβουλιών.
Χωρίς να είναι δυνατόν να μπει κανείς σε λεπτομέρειες εδώ, τέτοιου είδους κατευθύνσεις θα έπρεπε να δοθούν για την ανασυγκρότηση της υπαίθρου. Τα παραπάνω θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα δημιουργικό πεδίο αντιπαράθεσης πριν τις εκλογές, εφόσον οι πολιτικές παρατάξεις που ισχυρίζονται ότι θέλουν να υπηρετήσουν το κοινωνικό κράτος δεσμευτούν ότι θα αντιταχθούν, μέσω του κοινοβουλίου, στην προσπάθεια εμπορευματοποίησης των κατεστραμμένων περιοχών και την αλλαγή χρήσης και χαρακτήρα των περιοχών αυτών με τον τουρισμό.
Το θέμα είναι τόσο σημαντικό, αφού δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι οι επιλογές που θα γίνουν σ’ αυτή τη φάση θα χαρακτηρίσουν τη μορφή της Ελλάδας στον 21 αιώνα, που ίσως θα πρέπει να δημιουργηθούν ειδικές δομές (διοικητικές και ελεγκτικές) που θα σχεδιάσουν, θα υλοποιήσουν και θα ελέγξουν με απόλυτη διαφάνεια και ενημέρωση των πολιτών την κατά γράμμα τήρηση των αρχών αναβίωσης της Ελληνικής υπαίθρου και των δασών σύμφωνα με το Σύνταγμα.
Αντιπλημμυρικά έργα
Το άλλο μεγάλο πρόβλημα που η πολιτεία θα πρέπει να σπεύσει να αντιμετωπίσει έγκαιρα είναι η πρόληψη των πλημμύρων μόλις αρχίσουν οι βροχές.
Με 2,5 εκατομμύρια στρέμματα καμένα η πιθανότητα για καταστροφικότατες πλημμύρες, με αποτέλεσμα την απώλεια κι άλλων συνανθρώπων και περιουσιών μέσα στους επόμενους μήνες είναι εφιαλτικά μεγάλη.
Ήδη η προκήρυξη των εκλογών καταμεσής του καλοκαιριού, σε μια περίοδο που θα έπρεπε να γίνεται αγώνας στις ήδη καμένες περιοχές οδήγησε στην απώλεια πολύτιμου χρόνου. Μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία των εκλογών και να αναλάβει ξανά δράση ο κρατικός μηχανισμός θα έχουμε φτάσει στο τέλος Σεπτεμβρίου.
Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να ετοιμάσει άμεσα, όχι μετά τις εκλογές, ένα καλά επεξεργασμένο σχέδιο άμεσης κινητοποίησης. Πρέπει να αξιολογηθούν οι κίνδυνοι σε όλες τις καμένες εκτάσεις, και να δοθεί βάρος κατά προτεραιότητα στις περιοχές υψηλού κινδύνου για άμεσα έργα προστασίας, εφόσον δεν υπάρχει χρόνος να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στο σύνολο του. Η απασχόληση των πυρόπληκτων σε τέτοιου είδους έργα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μέσο εξασφάλισης προσθέτου εισοδήματος στις οικογένειες τους.
Με καλό σχεδιασμό και αρκετή τύχη είναι πιθανό να αποφύγουμε την επόμενη πράξη της τραγωδίας.
Σε βάθος χρόνου, οι δράσεις αυτές θα πρέπει να καλύψουν το σύνολο των κατεστραμμένων εκτάσεων, με στόχο την συγκράτηση των εδαφών και των νερών της βροχής.
Αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης
Μερικές από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας χτυπήθηκαν από τη φωτιά. Ξεκινώντας από τη Πάρνηθα, για την οποία πολλά γράφτηκαν και ειπώθηκαν, ακολούθησαν το Πήλιο, ο Γράμμος, τα Καλάβρυτα, τα βουνά του Αιγίου, ο Ταΰγετος, ο Παρνασσός, ο Ελικώνας και πολλά ακόμη. Τα Ελληνικά δάση βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτη φάση, και μαζί με αυτά οι ευαίσθητοι πληθυσμοί της πανίδας που φιλοξενούν.
Καθώς η καθεμία από τις πληγείσες περιοχές έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, η Πολιτεία θα πρέπει να κινητοποιήσει την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους διεθνείς οργανισμούς και τις μη κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σ’ αυτές και έχουν μεγάλο απόθεμα γνώσης και εμπειρίας για την εκπόνηση και υλοποίηση σχεδίων δράσης για όλες τις πληγωμένες περιοχές. Καθώς οι περισσότερες από αυτές αποτελούν μέρος του δικτύου NATURA 2000 πρέπει να ζητηθεί η αρωγή και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Φυσικά, η συζητούμενη αναθεώρηση του Άρθρου 24 του Συντάγματος πρέπει όχι μόνο να πάψει να υφίσταται, αλλά αντίθετα να ληφθεί ειδική μέριμνα για την κατά γράμμα εφαρμογή της ώστε να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις που ακούστηκαν απλόχερα για την αναδημιουργία των δασών.
Τέλος, μέχρι να αποτιμηθούν με λεπτομέρεια οι επιπτώσεις των πυρκαγιών στην άγρια ζωή, θα πρέπει η Πολιτεία να εξετάσει με ιδιαίτερη προσοχή το αν θα επιτραπεί η όχι το κυνήγι μέσα και γύρω από τις πληγείσες περιοχές, καθώς τα είδη που έχασαν τους βιότοπους τους θα αποτελούν εξαιρετικά εύκολη λεία.
Επίλογος
Έχει γραφτεί ότι μια κρίση αν τύχει σωστής διαχείρισης μπορεί να αποδειχτεί μια ευκαιρία για πρόοδο. Η Ελλάδα σήμερα στέκεται πληγωμένη και καπνισμένη στο σταυροδρόμι. Θα ακολουθήσει το μοντέλο της στρεβλής ανάπτυξης που την έφερε στη σημερινή κατάσταση, και που βασίζεται σε οικονομικούς δείκτες, ξένες επενδύσεις και συσσώρευση καταναλωτικών αγάθων, η μήπως επιτέλους θα αποφασίσει να προστατέψει και να δώσει την άξια που πρέπει στο ανθρώπινο δυναμικό της και το μοναδικό της φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τα με καθυστέρηση δεκαετιών σαν το συγκριτικό πλεονέκτημα που ακόμα έχει;
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
